Błąd medyczny to jedno z najpoważniejszych naruszeń, jakie mogą mieć miejsce w procesie leczenia. Odpowiedzialność za jego popełnienie może prowadzić do daleko idących konsekwencji prawnych i finansowych. W polskim systemie prawnym pacjenci, którzy ucierpieli z powodu błędu medycznego, mają możliwość dochodzenia odszkodowania za doznane szkody.
Aby jednak skutecznie ubiegać się o rekompensatę, muszą zostać spełnione określone warunki prawne, a sam proces może być skomplikowany i czasochłonny. Poniższy artykuł omawia kluczowe aspekty odpowiedzialności cywilnej i karnej związanej z błędami medycznymi oraz opisuje procedurę ubiegania się o odszkodowanie.
Definicja i rodzaje błędów medycznych
Błąd medyczny to zachowanie niezgodne z aktualną wiedzą i sztuką medyczną, które prowadzi do uszczerbku na zdrowiu lub życia pacjenta. W polskim prawie nie istnieje jedna, precyzyjna definicja błędu medycznego, jednak termin ten funkcjonuje powszechnie w praktyce orzeczniczej oraz w doktrynie prawa medycznego. Błędy medyczne dzieli się zazwyczaj na trzy podstawowe kategorie: diagnostyczne, terapeutyczne oraz organizacyjne.
Błędy diagnostyczne polegają na postawieniu nieprawidłowej diagnozy lub braku jej postawienia, co może skutkować zastosowaniem niewłaściwego leczenia. Błędy terapeutyczne dotyczą niewłaściwego wykonania procedury medycznej, np. operacji lub podania nieodpowiedniego leku. Z kolei błędy organizacyjne wynikają z niewłaściwego funkcjonowania placówki medycznej, np. braku odpowiedniego sprzętu, nieprzestrzegania procedur lub niewystarczającej liczby personelu.
Kto ponosi odpowiedzialność za błąd medyczny?
Odpowiedzialność za błąd medyczny może ponosić zarówno lekarz bezpośrednio zaangażowany w proces leczenia, jak i podmiot leczniczy, czyli np. szpital lub przychodnia. W przypadku lekarzy mowa jest najczęściej o odpowiedzialności cywilnej, dyscyplinarnej lub karnej, w zależności od okoliczności zdarzenia i stopnia winy. Odpowiedzialność cywilna polega na obowiązku naprawienia szkody, jakiej doznał pacjent, a odpowiedzialność karna – na możliwości pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności za przestępstwo, np. nieumyślne spowodowanie śmierci.
Placówka medyczna jako pracodawca odpowiada z tytułu tzw. odpowiedzialności deliktowej za działania swoich pracowników. W takim przypadku poszkodowany pacjent może domagać się odszkodowania bezpośrednio od szpitala lub innej instytucji medycznej. Co istotne, niejednokrotnie odpowiedzialność solidarną może ponosić zarówno lekarz, jak i placówka, a także ubezpieczyciel, jeżeli sprawca posiada stosowne ubezpieczenie OC zawodowe.
Warunki dochodzenia roszczeń z tytułu błędu medycznego
Aby możliwe było skuteczne dochodzenie roszczeń, konieczne jest wykazanie czterech przesłanek: zaistnienia błędu medycznego, doznania szkody przez pacjenta, istnienia związku przyczynowego między działaniem personelu medycznego a powstałą szkodą oraz winy osoby odpowiedzialnej. Brak którejkolwiek z tych przesłanek skutkuje oddaleniem roszczenia przez sąd.
Udowodnienie związku przyczynowego oraz błędu medycznego najczęściej wymaga posiłkowania się opinią biegłych sądowych z zakresu medycyny. Ich ekspertyza stanowi kluczowy dowód w postępowaniu cywilnym i pozwala określić, czy doszło do nieprawidłowości w leczeniu, które były bezpośrednią przyczyną szkody.
Procedura zgłaszania skargi i ubiegania się o odszkodowanie
Pacjent, który doznał szkody w wyniku błędu medycznego, może dochodzić roszczeń na kilku płaszczyznach. Dostępne są trzy podstawowe ścieżki: postępowanie cywilne przed sądem powszechnym, postępowanie karne oraz skierowanie sprawy do wojewódzkiej komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. Wybór ścieżki zależy od charakteru błędu i rodzaju żądanego zadośćuczynienia lub odszkodowania.
W przypadku postępowania przed komisją wojewódzką postępowanie ma charakter pozasądowy i trwa krócej niż proces cywilny. Z kolei wniesienie sprawy do sądu powszechnego wiąże się z koniecznością dokładnego przygotowania, zebrania materiału dowodowego oraz często także udziału świadków i biegłych specjalistów. Niezależnie od wybranej formy postępowania, istotne jest odpowiednie udokumentowanie szkody i procesu leczenia.
Najważniejsze terminy i dokumenty potrzebne do uzyskania odszkodowania
Roszczenia z tytułu błędu medycznego ulegają przedawnieniu. Termin ten wynosi co do zasady 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za jej powstanie, jednak nie później niż 10 lat od dnia zdarzenia. W przypadku szkód wyrządzonych osobom małoletnim termin ten może zostać wydłużony – roszczenia mogą być dochodzone do ukończenia przez dziecko 20. roku życia.
Do wszczęcia postępowania niezbędne jest zgromadzenie pełnej dokumentacji medycznej, obejmującej historię choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, wyniki badań oraz możliwe oświadczenia lekarzy. Dodatkowo, szczególnie w postępowaniu cywilnym, warto przygotować dokumenty potwierdzające poniesione koszty leczenia, rehabilitacji oraz utraconych dochodów. Każdy dokument może stanowić istotny dowód w sprawie i znacząco wpłynąć na wynik postępowania.
Artykuł powstał przy współpracy z prawnik-bydgoszcz.pl.
